W celu obejścia i obejrzenia za jednym zamachem wszystkich 15 toruńskich fortów, trzeba by było przewędrować około 44 kilometrów, przecinając szosy i ulice i przedzierając się przez zarośla.
Ogólnie rzecz biorąc wszystkie forty powstały w XIX wieku czyniąc z Torunia jedną z największych ówczesnych twierdz europejskich. Miasto było w tamtym czasie pruską twierdzą na pograniczu z Rosją – w internecie znajduje się wiele ciekawych opracowań na ten temat i do nich odsyłam zainteresowanych.
Do obecnych czasów forty zachowały się w różnym stanie. Na przestrzeni drugiej połowy XIX wieku ciągle były modernizowane i rozśrodkowywane w miarę rozwoju artylerii, która stawała się coraz skuteczniejsza. Zamiast stanowisk skupionych w twierdzy powstał wokół miasta luźny pierścień fortów doskonale przygotowanych do obrony, jednak w trakcie I wojny Niemcy opuścili je bez walki. Podczas działań wojennych w 1939 roku forty również nie odegrały żadnej roli za to po przejściu frontu wiele z nich służyło hitlerowcom jako więzienia dla Polaków.
Miałem okazję obejrzeć: fort IX mocno okrojony przez rozwijające się miejskie arterie w pozostałej części dobrze zachowany, fort VIII – całkowicie zrujnowany i ciągle jeszcze dewastowany oraz fort VII – dobrze zachowany, pełnił przed wojną rolę szpitala i koszar, w czasie okupacji - obozu jenieckiego, a po wojnie był miejscem pamięci narodowej.
