Drewniane kościoły w Polsce

Największy w Polsce drewniany kościół w Pieraniu w powiecie inowrocławskim. Jest barokowy i pochodzi z pierwszej połowy XVIII wieku. Kościół słynie z cudownego obrazu Matki Boskiej Łaskawej, nazywanej też Pierańską. W XVIII oraz XIX wieku obraz ściągał do Pierania liczne pielgrzymki. Kult Matki Boskiej Pierańskiej był tak duży, że zaczęto nazywać Pieranie Kujawską Częstochową.

Najstarszym drewnianym kościółkiem z znajdującym się na terytorium naszego kraju jest norweska Świątynia Wang zbudowana podobno w XII i XIII wieku z sosny bez użycia choćby jednego gwoździa tą samą metodą, którą wikingowie budowali swoje słynne łodzie. Powstała znacznie wcześniej niż wszystkie drewniane kościoły zachowane w Polsce trudno jednak byłoby dziś osądzić ile jej elementów jest oryginalnych, a ile zostało wymienionych podczas konserwacji i napraw. 

Najbardziej oryginalny na świecie i do tego drewniany to odpustowy kościół Świętej Anny w Oleśnie, województwo opolskie. Zabytek klasy zero zbudowany został na początku XVI wieku, a kult na bazie którego powstał trwa już od XV wieku.  Kościół został zbudowany na planie o kształcie kwiatu, dlatego jest taki oryginalny, jedyny na świecie jak wieża Eiffla w Paryżu. Makieta kościoła była prezentowana na światowej wystawie w Nowym Yorku.

 Kościoły Pokoju w Świdnicy i Jaworze pochodzą z XVII wieku jest czasami nazywane największymi drewnianymi kościołami na świecie, chociaż …. nie do końca są one drewniane - konstrukcja szachulcowa. Rozmiary kościołów - mogło się w nim naraz pomieścić ponad po kilka tysięcy wiernych - wynikają z priorytetów ich budowniczych – mogli zbudować tylko 3 kościoły dla wszystkich ewangelików w tym regionie. Zbudowano tylko trzy Kościoły Pokoju na świecie po wojnie trzydziestoletniej, wszystkie na terenie Dolnego Śląska. Do dzisiaj zachowały się dwa, jeden w Świdnicy

i drugi w Jaworze. 

Ten ładny biały kościółek w Lidzbarku Warmińskim to prawdziwy unikat. Piszą w wikipedii, że to jedyny taki na Warmii, nie widziałem jednak podobnego nigdzie w Polsce.  Ma już prawie 200 lat i cały zbudowany jest z drewna. Powstał jako kościół protestancki, a teraz pełni funkcje kościoła prawosławnego, bo część mieszkańców Lidzbarka Warmińskiego pochodzi z kresów wschodnich i Bieszczad.

Modrzewiowy kościół w Gąsawie w powiecie żnińskim z początku XVII wieku. Słynie z odkrytych niedawno pod tynkiem barokowych malowideł.

Kościół w miejscowości Łyse w powiecie ostrołęckim powstał w XIX wieku w miejscu kaplicy. Od niego właśnie każdego roku przed Wielkanocą rozpoczyna się kurpiowski pochód z palmami.

We wsi Złotowo, powiat iławski znajduje się drewniany kościółek pod wezwaniem świętej Barbary. Msze święte odprawiane są w nim rzadko, ale można zajrzeć do wnętrza przez szybkę w drzwiach, co też zrobiłem.

Drewniany kościółek, świętej Barbary w Lubawie. Podobnie jak ten powyżej pochodzi z XVIII wieku. Jego kształt jest dla takich kościółków typowy ale i tak jest śliczny. Stoi niby w mieście, ale tak naprawdę to poza dawnymi murami obronnymi.

Kaplica Prezydentów w Spale pochodzi z okresu dwudziestolecia między I i II wojną światową. Podobno odwiedzał ją również Józef Piłsudski.

XVIII wieczna  cerkiew W Ropicy Górnej obecnie użytkowana przez parafię rzymsko katolicką.

Modrzewiowy XIX wieczny „stary kościółek” w Zakopanem. Obok niego znajduje się słynny cmentarz Na Peksowym Brzyskku

Gotyckie kościoły na Pomorzu

Kościoły i ich ogrom są świadectwem pychy i buty Kościoła, mam jednak sentyment do najstarszych budowli tego typu. Niewiele z nich zachowało się w pierwotnej formie, bo były później przebudowywane, nie było też dzisiejszego bogactwa wystroju wnętrz. Budując pierwsze murowane kościoły w średniowieczu stawiano na trwałość i majestatyczną wielkość. Na trwałość, bo kościoły budowane pierwotnie z drewna szybko ulegały zniszczeniu. Monumentalność z kolei była potrzebna do wywarcia wrażenia na ludziach, którzy jeszcze w XII wieku wierzyli w swoich bogów w ich mniemaniu znacznie potężniejszych od człowieka, który dał się ukrzyżować, bo czyż można ukrzyżować ogień albo morze?

Bazylika w Szczecinie, odbudowana w XX wieku po doszczętnym zniszczeniu przez Armię Czerwoną, chociaż jej wygląd pochodzi z początku XV wieku w podobnym kształcie stała już podobno w wieku XIV.

XIV wieczny kościół pofranciszkański w Szczecinie obecny wygląd jest zmieniony, bo w XV wieku dobudowano do niego kaplice.

Kościół św. Piotra i św. Pawła w Szczecinie, obecny wygląd pochodzi z XV wieku, w którym był przebudowany ale stał już w XIII wieku, wcześniej już na początku XII wieku stał w tym miejscu kościół drewniany będący najstarszą świątynią chrześcijańską w mieście. Obecnie kościół należy do parafii polsko-ktolickiej, która nie podlega Stolicy Apostolskiej tylko polskiemu Synodowi.

Kolegiata w Stargardzie, obecny wygląd pochodzi z XV wieku kiedy to rozbudowano XIII wieczny murowany kościół zbudowany w miejscu drewnianego.

XV wieczny kościół św. Jana w Stargardzie zbudowany w miejscu gdzie stała XIII wieczna kaplica joanitów.

XIV wieczny kościół w Reczu przebudowany w XV wieku przez krzyżaków.

XIV wieczny kościół w Świdwinie wygląda dziwnie, bo Armia Czerwona utrąciła mu wieżę.

Katedra z XIV wieku w Koszalinie.

XIII wieczny Kościół Mariacki w Słupsku odbudowywany po zniszczeniach a XIV wieku i po pożarze w XV wieku.

XV wieczny kościół podominikański w Słupsku.

XIV wieczny Kościół Mariacki w Darłowie.

Bazylikę Mariacką w Gdańsku budowano właściwie 150 lat, jest więc Xiv, XV i XVI wieczna.

Kościół farny z XIV wieku w Starogardzie Gdańskim.

Bazylika w Koronowie nad Brdą zbudowana w XIV wieku przez cystersów, którzy przybyli w te strony z Sulejowa.

Bazylika w Pelplinie zbudowana w XIV wieku przez cystersów, którzy przybyli w te strony z Meklemburgii.

Kościół w Świeciu nad Wisłą nazywany Starą Farą budowany był długo, przez cały XV wiek i kawałek wieku XVI, Prawdopodobnie w tym czasie miasto przeniosło się na lewy brzeg rzeki Wdy, żeby uniknąć częstego podtapiania, które gnębiło je w widłach Wisły i Wdy. Dlatego wskutek pomieszania różnych stylów architektonicznych kościół jest teraz bardzo oryginalnym i niespotykanym konglomeratem.

XV wieczna katedra w Bydgoszczy, jej obecny wygląd jest zmieniony przez dobudowaną później kaplicę.