Inowłódz kościółek strategiczny

Zabytkowy XII  wieczny kościółek został wmieszany w ostatnie wojny z dużą szkodą dla siebie, bo został z tego powodu wielokrotnie zniszczony. Teraz jest odbudowany i znowu pełni swoje funkcje. Budowniczowie kościółka 800 lat temu nie mogli przewidzieć takiej sytuacji. Powodem tego zamieszania w działania wojenne jest jego strategiczne położenie na wysokim wzgórzu nad Pilicą. Sam kościółek został dogodnym punktem obserwacyjnym i ogniowym dopiero podczas ostatnich wojen, gdy dalekosiężność nowoczesnej broni pozwalała z tego stanowiska kontrolować próby forsowania rzeki.

W czasach gdy broń miała krótszy zasięg, głównie były to łuki i kusze, a później także prymitywne armaty przeprawy przez rzekę w tym miejscu strzegł średniowieczny zamek wzniesiony na samym jej brzegu. Do dziś przerwały pozostałości po tym zamku. 

Jezioro Sulejowskie

Właściwie jest to zalew na Pilicy, który powstał mniej więcej w tym samym czasie co Zalew Koronowski na Brdzie, chociaż obydwa powstały z różnych powodów. Zaporę na Brdzie zbudowano po to,  żeby rzeka przestała podtapiać Bydgoszcz, a zaporę na Pilicy po to żeby stworzyć rezerwuar wody pitnej dla mieszkańców Łodzi i Tomaszowa Mazowieckiego.. Obydwa zbiorniki znacznie zwiększyły atrakcyjność i walory rekreacyjno – wypoczynkowe regionów.

Dzięki spiętrzeniu Pilicy elektrownia wodna Smardzewice może produkować prąd o mocy 3,5 MW, chociaż nie wydaje się to dużą mocą w porównaniu z Samociążkiem – 26 MW, który wykorzystuje spiętrzenie Brdy. O mocy elektrowni decyduje jednak wysokość spiętrzenia i wielkość przepływu,.

Groty Nagórzyckie

W okolicach Tomaszowa Mazowieckiego w pobliżu miejscowości Smardzewice znajdują się największe w Polsce złoża piasku kwarcowego używanego głównie w przemyśle szklarskim. Funkcjonuje tam kopalnia odkrywkowa „Biała Góra”,  wybierając biały piasek i tworząc jeziorka z wodą o turkusowym kolorze.

Jeszcze kilka lat temu wyglądało tam tak jak na poniższym zdjęciu satelitarnym, teraz obszar wydobycia znacznie się powiększył.

Piasek szklarski wydobywano w okolicach Tomaszowa już od XVIII wieku. W 2012 roku udostępniono do zwiedzania tak zwane Groty Nagórzyckie obecnie znajdujące się w granicach miasta. Wydobywano z nich piasek w końcówce XVIII wieku i przez cały wiek XIX.

Opactwo nad Pilicą

Najstarszym i najcenniejszym zabytkiem Sulejowa jest romański, pocysterski kościół z początku XIII wieku. Zbudowali go cystersi sprowadzeni nad Pilicę pod koniec XII wieku, aż z Francji chociaż na terenie naszego kraju funkcjonowało już wtedy kilka cysterskich opactw. Prawdopodobnie wśród tych francuskich mnichów byli znajomi lub sympatycy zgładzonego w Anglii arcybiskupa Tomasza Becketa, który dwukrotnie przebywał we Francji na wygnaniu, bo właśnie tego Tomasza powołali na patrona swojego kościoła. Jest to u cystersów bardzo nietypowe, bo znani są raczej z kultu maryjnego, no i chyba jest to jedyny w Polsce kościół pod wezwaniem Świętego Tomasza Kantauryjskiego. Opactwo w Sulejowie nad Pilicą było opactwem macierzystym dla cystersów w Koronowie nad Brdą.

Poza kościołem i kapitularzem zachowało się niewiele oryginalnych zabudowań starego opactwa. To co można dziś oglądać pochodzi z okresu znacznie późniejszego.

Produkowanie smogu

Widok funkcjonującej elektrowni Bełchatów nie może się kojarzyć z niczym innym. Nie wiadomo jaki jest stosunek ilości wyprodukowanego prądu do ilości dymu i pyłu ale patrząc na ten  widok nie trzeba się wewnętrznie przekonywać jak konieczne jest ograniczenie emisji zanieczyszczeń do atmosfery. Mieszkańcy okolicznych miejscowości na pewno z dużym zainteresowaniem śledzą prognozy pogody, zwłaszcza w zakresie kierunku wiatru, bo dokąd wiatr zawieje ….

Jeżeli nie spojrzysz z tarasu widokowego Żłobnicy lub innym podobnym miejscu w wielką, apokaliptyczną dziurę w ziemi, przypominającą świeży krater po meteorycie tunguskim, nie będziesz w stanie uzmysłowić sobie ogromu dewastacji. Żadne zdjęcia nie odzwierciedlają w pełni grozy tego miejsca, a szkody górnicze obejmują zapewne setki albo tysiące hektarów.

Dopiero w ostatnich dekadach zaczęła się rekultywacja hałd powydobywczych. Najwyższe  sztuczne wzniesienie w Polsce Góra Kamieńsk dorobiła się stoku narciarskiego. Najstarsze drzewa rosnące na tej górze nie mają więcej niż kilkanaście lat.

Szczecin w słońcu

Wrześniowe słońce wydobyło piękno miasta, które i bez tego nie jest brzydkie, a ciągle zmienia się na lepsze. Z każdą wizytą można odkryć w nim coś nowego albo kolejny raz obejrzeć stare zakątki z niezmiennym podziwem.

Tym razem zwróciła moją uwagę urokliwa uliczka Kuśnierska, która stromo opada w kierunku Odry i odradzającej się szczecińskiej starówki ze średniowiecznym ratuszem.

Warto też rzucić okiem na nowy neogotycki ratusz z drugiej połowy XIX wieku zwany  Czerwonym.

Stałe charakterystyczne szczecińskie obiekty to na pewno 100-letnie budynki na Wałach Chrobrego – Szkoła Morska, dawna siedziba Rejencji Szczecińskiej i Muzeum Narodowe.

Takimi stałymi charakterystycznymi obiektami miasta stają się też powstałe w bieżącej dekadzie Muzeum Przełomów pod Placem Solidarności i budynek filharmonii.

Ze starszych budowli to oczywiście Zamek Książąt Pomorskich, który wprawdzie w obecnej formie zbudowany był w drugiej połowie XVI wieku i był okazałą i renesansową, rezydencją saskiego księcia, ale w średniowieczu mieli w tym miejscu swoją siedzibę  Gryfici – książęta słowiańscy.

XIV wieczna siedziba Gryfitów nie zachowała się, z tamtego okresu pochodzi jednak ogromny kościół, który dzisiaj jest Bazyliką Archikatedralną. Z jego wieży widać cały Szczecin jak na dłoni i można na nią wjechać windą.