Zamek w Białej

Biała podobnie jak inne miasta na Śląsku Opolskim i podobnie jak wcześniej Wrocław i cały Dolny Śląsk po wymarciu książąt piastowskich przeszła w XVI wieku pod panowanie korony czeskiej, którą dzierżyli Habsburgowie. W 1741 roku prawie cały Śląsk zarówno Dolny jak i Górny oraz Ziemię Kłodzką zabrał Habsburgom i zajął Fryderyk II. Wytworzyła się wtedy granica wpływów między Prusami, a mocarstwem Habsburgów, która w zasadzie przetrwała do dnia dzisiejszego stając się w 1918 roku północną granicą Czechosłowacji, a w 1945 południową granicą Polski.

Zamek w Białej został zbudowany na początku XVI wieku jeszcze podczas panowania Piastów opolskich. Później zakupili go i w XVII wieku rozbudowali Prószkowscy z Prószkowa i w takiej postaci zachował się do naszych czasów.

Znacznie starszy od zamku, bo XIV wieczny jest kościół Wniebowzięcia N. M. P. w Białej, starsza od zamku jest także wieża bramna z XV wieku, która wchodziła w skład fortyfikacji miasta.

Poza tym w Białej można się natknąć na całkiem niezabytkowe ale nie do końca bezsensowne napisy na ścianach.

Prószków, zamek

Zbudowany został w XVI wieku ale nigdy chyba nie pełnił funkcji obronnych. Przez 200 lat był siedzibą rodziny Prószkowskich, od których nazwiska pochodzi zapewne nazwa całej miejscowości położonej 8 kilometrów na południe od Opola.

Od XIX wieku w Prószkowie zaczął działać pruski Królewski Instytut Pomologiczny i Akademia Rolnicza, których tradycje ogrodnicze i szkółkarskie były kontynuowane przez szkoły  rolnicze w PRL-u do lat 80-dziesiątych XX wieku. Jeszcze dzisiaj można zobaczyć ślady po arboretum.

Biskupia Kopa

To najwyższy szczyt Gór Opawskich, które w rzeczy samej są raczej łagodnymi pagórkami, bo sama Kopa wznosi się zaledwie na 890 m. n. p. m.. Biskupia Kopa jest od wieków górą graniczną – od 1229 rozdzielała biskupstwa wrocławskie i ołomunieckie, po wojnach śląskich tereny pod panowaniem Habsburgów i Hohenzollernów, następnie Czechosłowacji i Niemiec, a obecnie przez szczyt przebiega granica polsko - czeska. Walory turystyczne tych gór zaczęto dostrzegać w XIX wieku, wytyczone zostały szlaki turystyczne i zbudowana wieża widokowa (pierwotnie wieża Franciszka Józefa), z której rozciągają się podobno wspaniałe widoki … zazwyczaj.

Po jednej stronie Gór Opawskich położona jest czeska gmina z siedzibą w miejscowości Zlate Hory. Historia tej miejscowości jest skomplikowana, położona w czeskiej części Dolnego Śląska dość często zmieniała właścicieli. Po okresie średniowiecza pozostawała jednak cały czas w granicach państwa austriackich Habsburgów, a później Austro – Węgier. Przez stulecia panowania arcykatolickich Habsburgów nie udało się Czechów na siłę zrekatolicyzować, jednak język czeski w całych Czechach zanikł. Po rozpadzie  Austo – Węgier w 1918 roku miejscowość przypadła Czechosłowacji, chociaż 80% ludności zadeklarowała się jako Niemcy i w plebiscytach żądali przyłączenia do Niemiec. Dość brutalnie interweniowało czechosłowackie wojsko. Chyba jednak trudne tam było nauczanie urzędowego czechosłowackiego języka, który w dodatku był dopiero odtwarzany po 300 latach niebytu. Ostatecznie Niemców wysiedlono dopiero po 1945 roku, a gmina stała się ziemiami odzyskanymi, na które napłynęła ludność z południa.

Po północnej stronie Gór Opawskich znajduje się polska gmina z siedzibą w Głuchołazach. Historia tego miasta, trzykrotnie większego niż Zlate Hory toczyła się dość podobnie do 1741 roku kiedy weszło w skład Prus. W XIX wieku miasto przybrało charakter uzdrowiskowy i takie też jest dzisiaj. Pozostało niemieckie aż do 1945 roku, kiedy po przesunięciu granicy wysiedlono Niemców i napłynęła ludność ze wschodniej i centralnej Polski. Najstarszym zabytkiem w Głuchołazach jest portal wejściowy do kościoła Świętego Wawrzyńca. Tak właśnie miał na imię biskup wrocławski, który kościół ufundował lub częściowo sfinansował jego budowę w XIII wieku. Kościół został wprawdzie zniszczony przez Husytów i zbudowany od podstaw w XV wieku ale stary portal przetrwał.

Obydwa miasta należały do Księstwa Nyskiego, należącego do biskupa wrocławskiego. Głuchołazy tak samo zresztą jak sama Nysa tylko do 1741 roku, bo po wkroczeniu tam pruskich urzędników biskup stracił tam wszelką władzę. Łączy te miejscowości również fakt, że obydwie powstały na terenach złotonośnych i wydobywano tam złoto już w XIII wieku, prawdopodobnie do XVII wieku. Ważnym, czynnikiem ich powstania była więc – jakbyśmy to dziś nazwali – gorączka złota. Oczywiście w warunkach feudalnych wyglądała ona inaczej niż te, które znamy z XIX wieku.

Pałac w Większycach

Neogotycki pałac z XIX wieku w powiecie kędzierzyńsko – koźleńskim, stoi przy samej szosie i zmusza przejeżdżających do zatrzymania się na chwilę.

Twierdza Nysa

Wszystkie fortyfikacje Nysy, które się zachowały do naszych czasów wyglądają na dzieło pruskich budowniczych co jednak wcale nie znaczy że zostały przez nich zbudowane od podstaw. Zapewne niektóre z tych budowli powstały jeszcze w czasach kiedy Nysą władali Czesi pod panowaniem Habsburgów i zostały przez Prusaków tylko ulepszone i zmodernizowane. Prusacy rozbudowywali i ulepszali fortyfikacje od ich zdobycia w 1741 roku, a sprawdzian odbył się w 1807 kiedy wojska napoleońskie oblegały twierdzę przez 4 miesiące. Mimo silnego ostrzału i zniszczenia miasta żołnierze napoleońscy nie zdołali przejść umocnień, które zostały im oddane, gdy skończyła się amunicja i zmieniła się sytuacja polityczna.

W  latach późniejszych twierdza stopniowo traciła swoje znaczenie wraz z ewolucją broni artyleryjskiej i zmianami taktyki na polu walki. Już od końca XIX wieku w fortach rozmieszczano magazyny i szpitale, niektóre obiekty oddane zostały władzom cywilnym. Bardzo intrygująca jest wysoka wieża w forcie „Prusy” zbudowana w 1907 roku, a więc wtedy kiedy nie miał już żadnego znaczenia militarnego i przygotowana pierwotnie do pełnienia roli wieży ciśnień. Dzisiaj jest zaadaptowana na punkt widokowy.

Pierwsze fortyfikacje wzniesiono w Nysie w II połowie  XIII, która była wtedy stolicą Księstwa Nyskiego  będącego własnością biskupa wrocławskiego. Tamte fortyfikacje również dobrze spełniły swoją rolę, bo na początku XV wieku nie zdołali ich do końca pokonać husyci.